Sütlü Kadayıf Hangi Yöreye Ait? Lezzetin İzinde Bir Yolculuk
Bir akşamüstü Bursa’ya doğru giden bir otobüste, yan koltukta sohbet eden iki yolcunun kulağıma çalınan cümlesi hâlâ aklımda: “İnegöl’de köftenin ardından mutlaka sütlü kadayıf yenir.” O an anladım; bazı tatlılar sadece damakta değil, bir şehrin hafızasında da yer eder. Peki gerçekten Sütlü Kadayıf hangi yöreye ait? Bu sorunun peşine düşüp hem verilerle hem de küçük insan hikâyeleriyle zengin bir yanıt aradım.
Önce Kısa Bir Tanım: Sütlü Kadayıf Nedir?
Sütlü kadayıf, tel kadayıfın fırınlanıp sütle hazırlanan şerbetle buluştuğu, tereyağı ve genellikle cevizle lezzetlenen bir tatlı. Kadayıf ailesinin (ekmek kadayıfı, yassı/taş kadayıf, kadayıf dolması, künefe vb.) “en hafif” üyelerinden sayılır; şerbet yerine sütlü şerbet kullanılması bu hissi güçlendirir. Temel teknik tarif kaynaklarında da bu şekilde yer alır. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
Coğrafya Konuşuyor: Tescilli “İnegöl Sütlü Kadayıfı”
“Sütlü kadayıf” ülkenin pek çok yerinde yapılır; ancak belirli bir yöreyle güçlü ve belgelendirilmiş bağı olan versiyonu, İnegöl Sütlü Kadayıfıdır. Bu ürün 09.06.2023’te coğrafi işaret alarak resmen tescillenmiştir. Böylece üretim tekniği ve yerel kimliği kayıt altına alınmıştır. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
İnegöl’ün yerel turizm ve gastronomi kaynakları da sütlü kadayıfın şehir kültüründeki yerini şöyle çizer: “İnegöl Köftesi’nin tamamlayıcısı.” Yani şehrin en bilinen yemeğini, aynı masada çoğu zaman sütlü kadayıf izler. Bu ürünün 2023’te tescillendiği kent kaynaklarında açıkça belirtilir. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
“Coğrafi İşaret” Ne Demek?
Coğrafi işaret; ürünün kaynağını, ayırt edici özelliklerini ve bu özelliklerle coğrafi alan arasındaki bağı tüketiciye garanti eden bir kalite işaretidir. Başka bir deyişle, “Bu ürünün karakteri buradan geliyor” demenin hukuki ve kurumsal yoludur. Türkiye’de bu sistemi yürüten kurum TÜRKPATENT’tir. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Neden Tek Bir Yöreye Sığmıyor?
Türkiye’de kadayıf bir “aile soyadı” gibi: ekmek kadayıfı Afyon’la anılır; hatta Kültür Portalı ve ansiklopedik kaynaklarda Afyonkarahisar kökeni açıkça vurgulanır. Yassı/taş kadayıf dendiğinde Akdeniz ve Güneydoğu (Hatay, Adana, Gaziantep, Şanlıurfa) akla gelir. Kadayıf dolması ise Erzurum’un tescilli gururudur. Bu çeşitlilik, kadayıfın “tek bir şehir”e kapanmayacak kadar köklü ve yaygın bir gelenek olduğuna işaret eder. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Bu tabloda sütlü kadayıfın pozisyonu nettir: Türkiye’nin dört bir yanında yapılır ama coğrafi işaretli yöresel yüzü, İnegöl’de karşılığını bulur. İnegöl’de bir esnaf lokantasında, köftenin ardından “sütlü kadayıf var mı?” diye sorulduğunda garsonun onaylayan gülümsemesi, işte bu kültürel bağın günlük hayattaki yansımasıdır. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
Veriler, Alışkanlıklar ve Masadaki Sahne
Gastronomide verinin en somutlaştığı alanlardan biri tescildir. Türkiye’de binlerce ürünün coğrafi işaret yolculuğu devam ederken, İnegöl’ün sütlü kadayıfı da 2023 tarihli tescille resmî haritaya girmiştir. Tescilin mantığını TÜRKPATENT “kaynak–özellik–coğrafya bağı” şeklinde tarif eder; sütlü kadayıfın İnegöl’de “köftenin tamamlayıcısı” olarak yerleşmiş olması ise bu bağı gündelik pratikle pekiştirir. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Öte yandan, kadayıf ailesinin diğer üyelerinin yerel kökleri (Afyon’un kaymaklı ekmek kadayıfı, Erzurum’un kadayıf dolması, Güneydoğu’nun yassı/taş kadayıfı) sütlü kadayıfı da bir “Türkiye tatlısı” olarak düşünmemizi sağlar: Tarif aynı kalsa da mahallenin fırını, tereyağının kokusu, cevizin kavruluşu, sütün kıvamı her şehirde ayrı bir hikâye anlatır. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Sonuç: Soruya Net Cevap
Sütlü Kadayıf hangi yöreye ait? Genel ad olarak Türkiye’nin pek çok yerinde yapılan bir tatlıdır; ancak coğrafi işaretli ve yerel kimliği kayıtlı versiyonu Bursa’nın İnegöl ilçesine aittir. Bugün İnegöl’de bir lokantaya girip menüde köftenin yanına sütlü kadayıfı yazılmış görürseniz, bu yalnızca bir tatlı tercihi değil; tescille güvence altına alınmış bir kent geleneğidir. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Okura Sorular
- Sizin yaşadığınız yerde sütlü kadayıf nasıl hazırlanıyor: şerbeti tam sütle mi, yoksa süt–şeker–su karışımıyla mı? Mahallenizdeki tarifin sırrını bizimle paylaşır mısınız? :contentReference[oaicite:9]{index=9}
- İnegöl’e yolunuz düştüyse, köftenin ardından yediğiniz sütlü kadayıfın tadı sizce tescilin hakkını veriyor mu? Anınızı anlatın, birlikte konuşalım.
- Kadayıf ailesinden en çok hangi yöresel tatlıyı seviyorsunuz: Afyon’un kaymaklı ekmek kadayıfı mı, Erzurum’un kadayıf dolması mı, yoksa Güneydoğu’nun yassı/taş kadayıfı mı? Neden?
::contentReference[oaicite:10]{index=10}